عیدی و پاداش؛ حق کارگر یا لطف کارفرما؟

روزهای پایانی سال زمان پرداخت مبلغی به نام عیدی یا پاداش برای کارگران می باشد.  پاداش مذکور حق کارگر محسوب می شود و در زمان مقرر همه کارفرمایان موظف به پرداخت این پاداش هستند؛ کارفرمایانی که از پرداخت آن خودداری کنند باید بدانند که عدم پرداخت پاداش کارگران، جزو دیون سال گذشته محسوب شده و در صورتی که با حقوق فروردین ماه پرداخت نشود، کارگران میتوانند در هیات های حل اختلافات میان کارگر و کارفرما از کارفرمای خود شکایت و عیدی خود را مطالبه کنند.
‏‎بر اساس نوع رابطه کاری مابین کارگر و کارفرما عیدی و پاداش کارگران به شرح ذیل معین می گردد:

‏‎1- کارگرانی که بصورت کامل  تمام سال را با کارفرما همکاری می کنند: به موجب ماده واحده قانون مربوط به تعیین عیدی و پاداش سالانه کارگران شاغل در کارگاههای مشمول قانون کار مصوب 6/12/70 مجلس شورای اسلامی ، کلیه کارفرمایان مکلفند به هر یک از کارگران خود به نسبت یک سال کار معادل شصت روز آخرین مزد به عنوان عیدی و پاداش بپردازند ، مبلغ پرداختی از این بابت به هر یک از کارگران نبایستی از معادل نود روز حداقل مزد روزانه قانونی تجاوز کند. لازم به ذکر است که مزد مد نظر قانون گذار عبارت است از مزد ثابت و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل و شامل مزایای رفاهی و انگیزشی همانند کمک عائله‌مندی، کمک هزینه‌های ایاب و ذهاب و موارد مشابه نمی گردد. به عبارت دیگر در کارگاههایی که طرح طبقه بندی مشاغل دارند مزد گروه و پایه یا مزد مبنا و در واحدهای فاقد طرح طبقه بندی مزد ثابت یعنی مزد شغل و مزایای ثابت پرداختی به تبع شغل ملاک تعیین عیدی و پاداش خواهد بود.

‏‎2- کارگرانی که قبل از اتمام سال رابطه کاریشان با کارفرما قطع می شود: این دسته شامل تمامی کارگرانی که استعفا می دهند یا اخراج می شوند و یا به نحوه دیگری رابطه کاری ایشان با کارفرما قطع می شود، می باشد. در این خصوص تبصره یک ماده واحده مذکور مبلغ پرداختی به کارگرانی که کمتر از یک سال در کارگاه کار کرده اند را بدین شرح اعلام نموده که باید به ماخذ شصت روز مزد و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه گردد، مبلغ پرداختی از این بابت برای هر ماه نباید از یک دوازدهم سقف تعیین شده موضوع ماده واحده این قانون تجاوز نماید. در کارگاههایی که مطابق رویه جاری کارگاه بیش از مبلغ فوق پرداخت می کنند برابر تبصره 2 ماده واحده فوق عرف کارگاه معتبر می باشد. لذا ایشان نیز به نسبت مدت کارکرد محق به دریافت عیدی و پاداش سالانه خواهند بود

3- کارگران فصلی: مطابق قانون مبلغ پرداختی بابت عیدی و پاداش به کارگران کارگاههای فصلی مشمول قانون کار همانند بند 2 باید بر ماخذ 60 روز و به نسبت ایام کارکرد در سال محاسبه گردد.
4- کارگران کارمزد: مزد مورد عمل در محاسبه وجوه پایان سال به کارگران کار مزدی عبارت از متوسط کارمزد دریافتی آنان بر حسب مدت ایام کارکرد در سال می باشد.

5- کارگران آزمایشی: مستند به ماده 11 قانون کار و تبصره آن مدت کار آزمایشی الزاماً باید در قرارداد قید شود و کارگر برای این مدت مطابق بند 2 مشمول عیدی و پاداش است.

در نهایت باید این نکته را مدنظر قرار داد که قانونگذار هیچگونه قانونی در خصوص عدم تعلق عیدی و پاداش به کارگرانی که در دوران شیوع بیماری کرونا جزو یکی از گروه های فوق الذکر هستند تصویب نکرده و کارفرمایان محترم ملزم به پرداخت این موارد در حق کارگران می باشند. آگاهی از این امور برای کارفرمایان می تواند این ویژگی را داشته باشد که با پرداخت به موقع عیدی و پاداش مانع از طرح دعوا توسط کارگران بر علیه خود شده و علاوه بر الزام به پرداخت این موارد در حق کارگر اجبار به پرداخت جریمه هایی در حق دولت نیز نگردند